Moi Drodzy!
Mam nadzieję, że długi weekend pozwolił Wam zregenerować siły i z nową energią usiedliście dziś przy komputerach 😊. Pamiętajcie, że do piątku muszę wystawić propozycje ocen, dlatego liczę na Waszą aktywność i pełne zaangażowanie.
Na ostatniej lekcji zapoznaliście się z rodzajami podmiotu. Uważam, że nie był to trudny temat. Dzisiejsza lekcja będzie podobna. Tym razem zajmiemy się rodzajami orzeczeń, ale nie martwcie się, jest ich zdecydowanie mniej 😁.
Otwieracie zeszyty i zapisujecie temat dzisiejszej lekcji.
Temat: Rodzaje orzeczeń w zdaniu.
Orzeczenie to najważniejsza część zdania, przecież samo orzeczenie jest już zdaniem (np.Piszę. Czytam. Nudzę się.) Zwykle jest wyrażone osobową formą czasownika, co już doskonale wiecie. Nazywamy je wtedy orzeczeniem czasownikowy. Zapoznajcie się z poniższą notatką, którą dla Was przygotowałam.
np. Zosia uczy się pilnie.
np. Jaś śpi na tapczanie.
W przypadku orzeczenia czasownikowego sytuacja jest jasna, mamy jeden wyraz, który nazywa główną czynność w zdaniu.
Przyjrzyjmy się zatem kolejnej grupie zdań:
Krzyś jest uczniem pierwszej klasy.
Krzyś został upomniany na lekcji.
Uczniowie są grzeczni.
W tych przykładach orzeczenie składa się z dwu wyrazów: jest uczniem, został upomniany, są grzeczni. W pierwszym zdaniu orzeczenie składa się z czasownika być (użytego w czasie teraźniejszym) oraz rzeczownika. W pozostałych przykładach użyto wyrazów : zostać, stać się, (lub być) w połączeniu z innymi częściami mowy. Taki typ orzeczenia nazywamy imiennym, ponieważ w jego skład wchodzi jakieś "imię", tzn.: rzeczownik, przymiotnik, liczebnik, zaimek lub przysłówek. Zapoznajcie się z poniższą notatką.
Orzeczenie imienne składa się z łącznika (być, zostać, stać się) oraz wyrazu, który orzeka o czynności, tak zwanego orzecznika, wyrażonego różnymi częściami mowy (imionami- rzeczownikiem, przymiotnikiem, liczebnikiem, itd.), za wyjątkiem spójnika, przyimka, partykuły i wykrzyknika.
Jak, więc odróżnić orzeczenie czasownikowe od orzeczenia imiennego? Wystarczy zastanowić się nad jego budową. Jeżeli składa się z dwóch wyrazów, a jednym z nich będzie odmieniony czasownik osobowy : być, stać się lub zostać, mamy do czynienia z orzeczeniem imiennym. Poniższa notatka graficzna wykonana przez panią Irminę Żarską, idealnie podsumuje dzisiejsze wiadomości.
Na podstawie informacji zamieszczonych w dzisiejszym poście oraz wiadomości z niebieskiej ramki w podręczniku na stronie 255, wykonajcie własną notatkę. Liczę na Waszą kreatywność.
Świetnie! Notatka gotowa, więc przechodzimy do zadania, które wykonamy wspólnie, aby rozwiać ewentualne wątpliwości na temat orzeczenia imiennego. Zadanie zapiszcie w zeszycie, oczywiście bez moich objaśnień 😉.
Zad.1.
Wskaż podmiot i orzeczenie w podanych zdaniach. Zwróć szczególną uwagę na orzeczenia, jeśli są złożone, nazwij ich części.
a) Nasza jamniczka jest psem pokojowym.
Podmiot, czyli wykonawca czynności, to oczywiście jamniczka.
Orzeczenie, a więc czynność, składa się z odmienionego czasownika być (jest) . Mając na uwadze dzisiejsze informacje, potrafimy już określić, iż będzie to orzeczenie imienne. Szukamy w takim razie wyrazu, który będzie rzeczownikiem, liczebnikiem, przysłówkiem, przymiotnikiem lub zaimkiem, który znajduje się bezpośrednio przy orzeczeniu i stanowi jego określenie. Czy wiecie już o jaki wyraz mam na myśli? Świetnie ! Oczywiście drugą częścią orzeczenia imiennego będzie słowo - psem.
odp. Jamniczka jest psem pokojowym. ( jamniczka - podmiot, jest psem - orzeczenie; łącznik - jest, orzecznik - psem)
b) Ojciec lubi rządzić i decydować.
Podmiotem jest ojciec, gdyż wykonuje czynność.
Orzeczeniem jest wyraz lubi, więc wiemy, że będzie to orzeczenie czasownikowe. Składa się tylko z jednego wyrazu i nie zawiera słowa : być, stać się lub zostać.
odp. Ojciec lubi rządzić i decydować. (Ojciec - podmiot, lubi - orzeczenie czasownikowe)
c) Jutro pójdę do dentysty.
Podmiot nie został określony wprost, czyli mamy do czynienia z podmiotem domyślnym (kto pójdzie do dentysty? czasownik pójdę informuje nas, że jest to 1.os.lp., czyli ja). Orzeczeniem jest czasownik w formie osobowej pójdę.
odp. (ja) Jutro pójdę do dentysty. (podmiot - (ja), orzeczenie - pójdę)
d) On jest samolubem.
Podmiotem jest on, natomiast orzeczenie składa się z czasownika jest (odmienionej formy czasownika być), więc będzie to orzeczenie imienne. W tym przypadku orzecznikiem jest rzeczownik samolubem.
odp. On jest samolubem. (podmiot - on, orzeczenie - jest samolubem; łącznik - jest ; orzecznik- samolubem).
Po ukończeniu zadania zapraszam Was na stronę epodreczniki, gdzie wykonacie ćwiczenia w wersji online, które uporządkują dzisiejszą wiedzę. Klikajcie w poniższy link.
Mam również dla Was zadanie obowiązkowe z podręcznika, które wykonacie w zeszytach.
zadanie 5. s. 256
Podsumujmy dzisiejsze zajęcia:
1. Co powinniście wykonać:
*zapoznać się z informacjami na blogu
*wykonać notatkę w dowolnej formie, dotyczącą rodzajów orzeczeń
*zapisać zadanie ( bez moich uwag, wyłącznie odpowiedzi)
*wykonać wszystkie zadania online na stronie epodręczniki
*zrobić zadanie z podręcznika
Czego powinniście się nauczyć?
*rodzajów orzeczeń
*wskazywania orzeczeń w zdaniu
*rozpoznawania łącznika i orzecznika
Proszę, aby zdjęcia dzisiejszej notatki wraz z zadaniem z podręcznika, wysłały mi następujące osoby:
kl.6a numer: 9
kl.6c numer: 15
klasa 6d numer : 1
klasa 6f numer: 21
Tym optymistycznym akcentem kończymy dzisiejsze zajęcia. Życzę Wam miłego dnia 😊
Comments