Moi Drodzy !
Mam nadzieję, że długi weekend pozwolił Wam zregenerować siły i z nową energią usiedliście dziś przy komputerach 😊. Pamiętajcie, że do piątku muszę wystawić propozycje ocen, dlatego liczę na Waszą aktywność i pełne zaangażowanie.
Czwartkowe zajęcia poświęciliśmy na omówienie fragmentu Pieśni XIV Jana Kochanowskiego, dzisiaj również będziemy kontynuować poetyckie rozważania. Jednakże tym razem przedmiotem naszych zainteresowań nie będzie treść utworu, a jego specyficzna budowa. Mianowicie przypomnimy informacje z poprzedniej klasy na temat melodyjności tekstu, rymów oraz rytmu wiersza.
Otwieracie zeszyty i zapisujecie temat dzisiejszej lekcji.
Temat: Rodzaje rymów i rytm utworu.
Zanim przejdziemy do scharakteryzowania terminów, które pojawiły się w temacie lekcji, przypomnijmy jaki utwór nazywamy pieśnią. Mówiliśmy już o niej na początku roku szkolnego, podczas omawiania jednego z dzieł Jana Kochanowskiego.
Pierwotnie pieśni były wykonywane przy muzyce, zatem utwór powinien być melodyjny. Sprawdźmy więc, czy omawiana przez nas Pieśń XIV , spełnia ten warunek.
Czy pamiętacie z klasy szóstej, jakie elementy wpływają na melodyjność utworu? Jeżeli nie, zapraszam do odświeżenia wiedzy, klikając w poniższy link.
Zanim jednak odpowiemy na zadane przeze mnie pytanie, scharakteryzujmy dwa komponenty wpływające na melodyjność tekstu : rym i rytm.
Zacznijmy od definicji rymu.
Rym to całkowita lub przybliżona zgodność brzmienia najmniej dwóch wyrazów, najczęściej występująca na końcu wersu w utworze poetyckim. Rymy można klasyfikować ze względu na ich rodzaje i układ.
Podział ze względu na akcent:
a) męskie – są jednosylabowe np. stok - sok, łan - dzban
b) żeńskie – mają więcej niż jedną sylabę wyrazu rymowanego np. nadzieje - dzieje, zachodzi - przychodzi
Zarówno rymy żeńskie, jak i męskie zostały użyte w wierszu o raku:
Rak
Chodzi tak...
Ma długie kleszcze -
powiedzieć wam jeszcze?[…]
Rym rak-tak jest rymem męskim, a kleszcze-jeszcze – rymem żeńskim.
Możemy podzielić również rymy ze względu na dokładność :
a) dokładne – występują identyczne brzmieniowo końcowe części wyrazów np. jeździłby - schodziłby, przerywano by - zastygano by
b) niedokładne – występują zbliżone brzmieniowo końcowe części wyrazów np. zakopał - łopot, wozy - mrozu, głąb - zziąbł
Podział rymów ze względu na współbrzmienia :
a) gramatyczne – polegają na identyczności form gramatycznych np. spałam - śmiałam (czasownik z czasownikiem), murze - naturze (rzeczownik z rzeczownikiem)
b) niegramatyczne – polegają na identyczności brzmienia, ale są złożone ze słów o różnym pochodzeniu gramatycznym, np. przymiotnika i rzeczownika – cały - chwały
Powyżej przedstawiłam Wam wszystkie podziały rymów, które na tym etapie powinniście znać. Skoro wpływają one na melodyjność utworu, sprawdźmy, jakie rymy pojawiły się w utworze renesansowego poety - Jana Kochanowskiego.
W pierwszej strofie mamy następujące rymy: władacie - trzymacie, poruczono - zwierzono .
Do których typów rymów będą one należały? Świetnie! Są to rymy żeńskie, dokładne i gramatyczne.
Drugim składnikiem melodyjności tekstu jest rytm utworu, czyli regularne powtarzanie się pewnych elementów w tekście np. akcentu, głosek i liczby sylab.
Jeżeli chcemy sprawdzić rytm utworu, najłatwiej jest policzyć ilość sylab w każdym wersie.
W Pieśni XIV J.Kochanowskiego mamy :
Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie, (12 sylab)
A, ludzką sprawność w ręku trzymacie, (12 sylab)
Wy, mówię, którym ludzi paść poruczono (12 sylab)
I zwierzchność nad stadem bożym zwierzono: (12 sylab)
Wiemy już, że utwór ma równą liczbę sylab w każdym wersie, czyli jest to wiersz sylabiczny.
Zatem teraz możemy powrócić do postawionego przeze mnie na początku zajęć pytania, czy utwór Jana Kochanowskiego jest melodyjny?
Odp. Pieśń XIV jest utworem melodyjnym, ponieważ utwór zbudowany jest z pięciu czterowersowych strof, czyli reprezentuje układ stroficzny. Ponadto mamy do czynienia ze stałą liczbą sylab w każdym wersie, co dodatkowo wpływa na rytmizację utworu. Pojawiające się rymy żeńskie, dokładne , nadają pieśni niezwykłej melodyjności.
Podczas dzisiejszych zajęć przypomnieliśmy:
*czym jest pieśń
*jakie elementy wpływają na melodyjność utworu
*jakie są rodzaje rymów
*czym jest rytm utworu
Co powinniście mieć w zeszytach :
* notatkę (według własnego pomysłu) dotyczącą rodzajów rymów
Zanim zakończymy dzisiejsze zajęcia, proszę abyście, samodzielnie wykonali poniższe zadania w zeszycie ćwiczeń, które utrwalą dzisiejsze wiadomości :
zad.1. i 2. s. 84
zad.3 a)b)c) s. 85
Zdjęcia efektów swojej pracy wysyłają osoby z numerem : 13, 8 i 10.
Miłego dnia Wam życzę . Do jutra !
Comments