Dzień dobry Ludziska!
Obiecałam Wam, że do końca roku szkolnego nie wspomnę już o częściach zdania. Niestety zapomniałam omówić bardzo ważnego tematu, który nie pozwala mi spokojnie zasnąć. Postanowiłam, że zapoznamy się z nim dziś, dzięki czemu Wy nie będziecie mieć zaległości a ja będę mogła spać spokojnie. 🙈🙉🙊.
Wiem, że jesteście już prawdziwymi superbohaterami w określaniu poszczególnych części zdania i rysowaniu wykresów. Zatem zauważyliście, że czasami pojawiają się w zdaniu wyrazy, które nie należą ani do grupy podmiotu, ani do grupy orzeczenia. Co w takim razie powinniśmy z nimi zrobić? Tego dowiecie się na dzisiejszej lekcji 😁.
Otwieracie zeszyty i zapisujecie temat dzisiejszej lekcji:
Temat : Wyrazy poza związkami w zdaniu.
Często, szczególnie w mowie potocznej, używamy wyrazów, które trudno zakwalifikować jako określone czy określające. Nie są one powiązane pod względem logicznym i składniowym z innymi wyrazami w zdaniu. Spójrzcie na poniższe zdanie :
Cykl filmów "Gwiezdne wojny" niewątpliwie należy do gatunku science fiction.
(podmiot) (orzeczenie)
Do związków z grupy podmiotu należą:
cykl - filmów
filmów - "Gwiezdne wojny"
Do związków z grupy orzeczenia należą:
należy - do gatunku
gatunku - science fiction
Został nam jeden wyraz : niewątpliwie. Jest to tak zwany wyraz poza związkami składniowymi.
Jak je rozpoznać w zdaniu ?
Należą do nich :
a) wykrzykniki służące podkreśleniu emocji mówiącego
np. o ach och ojej o rety ej oj
Spójrzcie na poniższe zdania :
O, już wróciłaś.
O rety, Maciek wszedł w kałużę!
Och, dziękuję Ci za kwiaty.
b) słowa wyrażające opinię mówiącego:
np. niestety na szczęście moim zdaniem
Spójrzcie na poniższe zdania :
Nie możesz, moim zdaniem, tak ciężko pracować.
Piotrek, na szczęście, dostał się do wymarzonej szkoły.
c) wołacze i zwroty wskazujące na odbiorcę wypowiedzi
np.
Idziesz na spotkanie, Karolu?
Proszę pani, kiedy ruszamy?
Babciu, zadzwonię do ciebie dziś wieczorem.
Tato, gdzie jest mama?
d) spójniki
np. i albo że gdyż
Spójrzcie na zdanie :
Spieszę się, gdyż uciekł mi autobus.
d) wyrażenia nawiązujące do poprzednich zdań
np. poza tym zgodnie z tym mimo to pomimo to
Spójrzcie na zdanie:
Kuba jest pilnym uczniem, mimo to dostał złą ocenę.
Zapewne zwróciliście uwagę, że wyrazy poza związkami składniowymi zwykle oddziela się przecinkami. W przypadku wykrzykników i wołaczy można, zamiast przecinka użyć znaku wykrzyknienia.
np. Filipie! Siadaj natychmiast do lekcji!
Och! Nie rób tego.
Na podstawie powyższych informacji wykonajcie w zeszytach notatkę.
Następnie wspólnie wykonamy zadanie, aby sprawdzić, czy zrozumieliście dzisiejszy temat. Zadanie przepisujecie do zeszytu.
Zadanie 1. Podkreśl wyrazy i zwroty poza związkami.
a) Niestety, mama nie pozwoliła mi pojechać na wycieczkę.
Odp. wyraz niestety, ponieważ wyraża emocje i jest oddzielony przecinkiem od reszty zdania.
b) Na pewno poradzisz sobie z tym zadaniem.
Odp. wyraz na pewno, ponieważ podkreśla pewność sądu
c)Jolu, uśmiechnij się!
Odp. wyraz Jolu, ponieważ jest to bezpośredni zwrot do adresata ( wołacz) i został oddzielony przecinkiem.
d) Piotrek, według mnie, zasłużył na nagrodę.
Odp. wyraz według mnie, ponieważ jest wtrąceniem, którego celem jest podkreślenie wyrażania własnej opinii.
e) Poza tym będzie padać.
Odp. poza tym, ponieważ jest to wyraz, który nawiązuje do wcześniejszej wypowiedzi
Kolejne dwa zadania wykonacie samodzielnie w zeszytach.
Zadanie 2. Wypisz z tekstu wyrazy i zwroty poza związkami.
Zadanie 3.
a) Umieść wyrazy z podanych zdań na wykresie i nazwij części zdania.
b) Podkreśl wyrazy, których nie można było umieścić na wykresie.
Dzisiaj nie wysyłacie mi swoich zadań. Poproszę o nie za kilka dni 😃.
Życzę miłego poniedziałku i przypominam, że jutro jest Dzień Matki, więc nie zapomnijcie o życzeniach 😉.
Comments