Dzień dobry Ludziska!
Od kilku lekcji zasypuję Was informacjami o średniowiecznych rycerzach i tamtejszych realiach. Domyślam się, że mimo moich usilnych starań i ciekawostek, jakie mogłabym przedstawić, wiem, że nie znieślibyście kolejnej lekcji na ten sam temat . Wiadomo, że co za dużo, to nie zdrowo 😉. Dlatego dzisiaj ,wychodząc na przeciw Waszym oczekiwaniom, pozostawiamy średniowiecze oraz tamtejsze wzorce osobowe i przeskakujemy do mojego ulubionego działu języka polskiego, czyli ... gramatyki 😊.
Na dzisiejszej lekcji powtórzymy dotychczas poznane zagadnienia dotyczące zdania pojedynczego. Już czuję, że to będą fascynujące zajęcia 😂.
Otwieracie zeszyty i zapisujecie temat dzisiejszej lekcji.
Temat: Zdanie pojedyncze - powtórzenie wiadomości.
Zdanie to pewna zamknięta (intonacyjnie lub graficznie) całość, której centrum stanowi orzeczenie wyrażone osobową formą czasownika.
Innymi słowy, jest to grupa wyrazów powiązanych gramatycznie, które mają przynajmniej jedno orzeczenie, czyli podstawowy składnik zdania.
Należy pamiętać, że nie każde wypowiedzenie jest zdaniem. Przykładowo równoważniki zdań pełnią taką samą funkcję jak zdania, ale nie zawierają osobowej formy czasownika.
Przypomnieliśmy teorię z poprzedniej klasy, jednakże wszyscy dobrze wiemy, że to praktyka czyni z nas mistrza. Dlatego zapraszam do sprawdzenia swojej wiedzy na temat równoważników, klikajcie na poniższy link.
Myślę, że rozgrzaliście już szare komórki, więc możemy przejść do kolejnych zagadnień 😋.
Zdania dzielimy ze względu na ilość występujących w nich orzeczeń .
Jeżeli zdanie zawiera tylko jedno orzeczenie, będzie to zdanie pojedyncze.
np. Ola czyta książkę. (orzeczenie : co robi? czyta)
Tym samym zdanie zawierające co najmniej dwa orzeczenia, jest nazywane zdaniem złożonym.
np. Ola siedzi na fotelu i czyta książkę . ( dwa orzeczenia : co robi? siedzi i co robi? czyta)
Najbliższe lekcje poświęcimy na omówienie budowy zdania pojedynczego, a niebawem przystąpimy również do zapoznania się z informacjami na temat zdania złożonego.
Zapoznajcie się z poniższą notatką i przepiszcie ją do zeszytu.
Zgodnie z informacjami przedstawionymi powyżej, mamy dwa rodzaje zdań pojedynczych : rozwinięte i nierozwinięte. Jak można je rozpoznać?
Zdanie nierozwinięte może zawierać samo orzeczenie lub podmiot z orzeczeniem .
np. Pisze. ( orzeczenie co robi? pisze) lub Ola pisze. (podmiot :Ola; orzeczenie : co robi? pisze)
Natomiast zdanie rozwinięte zawiera orzeczenie, podmiot oraz ich określenia.
np. Ola pisze charakterystykę. ( podmiot: Ola, orzeczenie: pisze ; co?pisze : charakterystykę --> określenie orzeczenia)
W celu sprawdzenia, czy zrozumieliście różnicę, wykonamy krótkie zadanie w formie quizu.
Klikajcie na poniższy link.
Świetnie ! Wiedziałam,że wspaniale sobie poradzicie z tym zadaniem.
Zostały nam jeszcze dwie rzeczy na dziś, które musimy powtórzyć. Są to związek i szereg, więc nie tracimy czasu i bierzemy się do dalszej pracy.
Związek to grupa wyrazów , w której jeden wyraz jest wyrazem określanym (nadrzędnym), a drugi - określającym (podrzędnym) . Mam nadzieję, że pamiętacie z klasy piątej, kiedy to wypisywaliśmy związek główny i związki poboczne.
Np. mamy zdanie : Średniowieczne utwory ukazują wzór rycerza. ( podmiot : utwory; orzeczenie : ukazują)
Podmiot + orzeczenie = związek główny
utwory ukazują = związek główny
Związki poboczne, czyli pozostałe związki, które tworzą wyrazy w tym zdaniu.
utwory (jakie?) średniowieczne
ukazują (co?) wzór
wzór ( kogo?) rycerza
Związki poboczne tworzą dwie grupy. Grupę podmiotu, ponieważ zawierają wszystkie określenia dotyczące podmiotu oraz grupę orzeczenia, czyli określenia związane z orzeczeniem.
np. utwory (jakie ?) średniowieczne --> należy do grupy podmiotu, ponieważ wyraz średniowieczne określa jakie są utwory (czyli określa podmiot)
ukazuje (co?) wzór --> należy do grupy orzeczenia, gdyż określa nam ,co zostało ukazane (czyli określa orzeczenie)
wzór (kogo?) rycerza --> również należy do grupy orzeczenia (ponieważ jest jego określeniem)
Sprawdźcie się w temacie grupy podmiotu i orzeczenia, klikając na poniższy link.
Domyślam się, że czekacie już tylko na koniec zajęć. Niestety jeszcze chwilę musicie wytrzymać i dokończyć ostatnie zagadnienie. Wiem, że dacie radę 😊.
Na koniec zostawiłam najłatwiejsze i najprzyjemniejsze zagadnienie, jakim jest szereg.
Szereg to ciąg wyrazów, w których nie da się wyróżnić wyrazów określających (podrzędnych) i określających ( nadrzędnych). Wyrazy w szeregu są oddzielone przecinkiem lub połączone spójnikami (i,lub, oraz, lecz, albo, ale, ani).
np. Ludzie słuchają opowieści o królach, rycerzach i smokach.
królach, rycerzach i smokach --> to szereg, ponieważ wyrazy nie określają się nawzajem i nie są sobie podporządkowane.
Podsumowując, co musicie zapisać w zeszytach ?
*notatkę graficzną o rodzajach wypowiedzeń
Co musicie zapamiętać ?
* wszystkie dzisiejsze wiadomości, czyli powtórka z klasy V
Dlaczego musicie to zapamiętać?
*ponieważ w przyszłym tygodniu napiszemy zapowiedzianą kartkówkę
Teraz mogę oficjalnie ogłosić koniec zajęć. Miałam rację, stwierdzając na początku, że będzie to fascynująca lekcja 😜. Pozdrawiam Was serdecznie i życzę miłego dnia . Do jutra!
Komentáře